سیر علوم حکمی تا قرن پنجم قرن چهارم دوره نضج علوم عقلی در تمدن اسلامی است. مجاهدات علمای ممالک اسلامی در قرنهای دوم و سوم برای نقل علوم عقلی بزبان عربی اگرچه کوششی مداوم و پرحاصل بوده لیکن بیشتر حکم مقدمه‌یی برای ظهور واقعی علمای بزرگ تمدن اسلامی در قرن چهارم داشته است. تا […]
۲– علوم عقلی وضع عمومی علوم عقلی قرن چهارم و نیمه اول قرن پنجم از حیث علوم عقلی مهمترین قرن دوره اسلامی و از جمله قرنهای طلایی تاریخ علوم در جهان شمرده میشود. در اوایل و اواسط این عهد دانشمندانی از قبیل محمد بن زکریای رازی و ابو نصر فارابی و علی بن عباس مجوسی […]
۱– علوم شرعیّه اشاره علوم شرعیه دنباله ترقیات قرنهای دوم و سوم را درین عهد طی میکرد. در علم قراءت قرآن از اوایل این عهد دسته‌یی مانند ابو الحسن محمد بن احمد ابن ایوب بن شنبوذ (م. ۳۲۸) و ابو الفرج محمد بن احمد بن ابراهیم الشنبوذی (م. ۳۸۸) و ابو بکر العطار المقری […]
فصل سوم وضع علوم در قرن چهارم و نیمه اول قرن پنجم اشاره دوره‌یی که مورد مطالعه ماست از حیث تکامل علوم و ظهور علمای بزرگ مهمترین دوره اسلامی است. در این قرن بزرگترین علمای دوره اسلامی در هریک از شعب علوم عقلی و نقلی ظهور کردند و در حقیقت حاصل زحمات مسلمانان در […]
استعمال خط عربی از وقتی که زبان عربی با سپاهیان عرب بایران نفوذ کرد خط عربی نیز با آن همراه بود. خط عربی بنحوی که در دوره اسلامی معمول بود در زمانی قریب باسلام از دو قوم اخذ شد. نخست از قوم نبطی در جانب حوران و دوم از سریانیان از طریق حیره (نزدیک کوفه). […]
۲- وضع عمومی سایر لهجات ایرانی تا آغاز ادبیات فارسی لهجات محلی اشاره همچنانکه لهجه و خط پهلوی با حمله عرب از میان نرفت ببقاء سایر لهجات ایرانی هم بر اثر غلبه اسلام آسیبی وارد نیامد و حتی باید گفت تمام این لهجات با قوّت دیرین خود باقی ماندند و بسیر و تکامل تدریجی […]
علوم عقلی در ایران پیش از اسلام علوم یونانی و اسکندرانی با پیشرفت خود در مشرق اندک‌اندک بداخله اراضی اصلی ایرانی، راه جست و در شهرهایی مانند سلوکیه و تیسفون و گندیشاپور و ریواردشیر و برخی از بلاد شرقی مراکز علمی مهم و جدیدی بوجود آورد. این نکته را فراموش نمیکنیم که ایرانیان تا […]
۲- علوم عقلیّه تعریف علوم عقلی مراد از علوم عقلیه (ذهنیه- حکمیه- علوم اوائل) تمام علومیست که با تعقّل و استدلال سروکار داشته باشد و آنها عبارتند از همه انواع حکمت و اصول و فروع هریک از چهار علم الهی و طبیعی و ریاضی و اخلاق و مقدّمه آنها یعنی علم منطق، که آنها […]
فصل سوم وضع علوم در سه قرن اول هجری تقسیم علوم اشاره علوم در نظر مسلمانان مجموعه اطلاعات و دانش‌هاییست که در امور دینی و دنیاوی بحث و تحقیق کند اعمّ از مسائل شرعی و عرفی و ادبی و عقلی و جز آنها. پس هنگامی که در تمدّن اسلامی سخن از علم میرود بنابر […]
چند فرقه دیگر در همان ایّام که معتزله مشغول نشر عقاید خود بودند فرق دیگری هم در میان مسلمین در مسائل ماوراء الطبیعی نظرهای تازه خود را اظهار میکردند. از میان فرق شیعه که در این موارد بحث‌هایی داشتند میتوان این فرقه‌ها را ذکر کرد: شیطانیه (منسوب به شیطان الطاق محمد بن النعمان الرافضی)؛ و […]
