علوم ریاضی در قرن چهارم و اوایل قرن پنجم ریاضیات در قرن چهارم و آغاز قرن پنجم مانند سایر علوم عقلی در مراحل سریع کمال پیش میرفت. در اوایل این قرن منجّمین و ریاضیون بزرگ اواخر قرن سوم بتألیف و تدوین کتب و تعلیم شاگردان سرگرم بودند و تعلیم‌یافتگان همین استادان تا اواخر قرن […]
ابن سینا حجّه الحق شیخ الرئیس شرف الملک ابو علی حسین بن عبد اللّه ابن سینا فیلسوف و طبیب و نویسنده و وزیر مشهور ایرانی و خاتم حکمای مشرق و از جمله بزرگترین حکمای اسلام و یکی از اجلّه علمای عالمست که در اواخر این عهد میزیست. پدرش عبد اللّه از اهل بلخ و […]
فارابی بعد از رازی بزرگترین فیلسوف مسلمین ابو نصر محمد بن محمد الفارابی است. وی از فاراب ماوراء النهر بوده است و در نژاد او بحث است چنانکه صاحبان تراجم اصل او را از ترکان دانسته‌اند ولی در همان حال گفته‌اند «کان ابوه قائد جیش و هو فارسی المنتسب» و شهر زوری در تاریخ […]
سیر علوم حکمی تا قرن پنجم قرن چهارم دوره نضج علوم عقلی در تمدن اسلامی است. مجاهدات علمای ممالک اسلامی در قرنهای دوم و سوم برای نقل علوم عقلی بزبان عربی اگرچه کوششی مداوم و پرحاصل بوده لیکن بیشتر حکم مقدمه‌یی برای ظهور واقعی علمای بزرگ تمدن اسلامی در قرن چهارم داشته است. تا […]
۲– علوم عقلی وضع عمومی علوم عقلی قرن چهارم و نیمه اول قرن پنجم از حیث علوم عقلی مهمترین قرن دوره اسلامی و از جمله قرنهای طلایی تاریخ علوم در جهان شمرده میشود. در اوایل و اواسط این عهد دانشمندانی از قبیل محمد بن زکریای رازی و ابو نصر فارابی و علی بن عباس مجوسی […]
۱– علوم شرعیّه اشاره علوم شرعیه دنباله ترقیات قرنهای دوم و سوم را درین عهد طی میکرد. در علم قراءت قرآن از اوایل این عهد دسته‌یی مانند ابو الحسن محمد بن احمد ابن ایوب بن شنبوذ (م. ۳۲۸) و ابو الفرج محمد بن احمد بن ابراهیم الشنبوذی (م. ۳۸۸) و ابو بکر العطار المقری […]
فصل سوم وضع علوم در قرن چهارم و نیمه اول قرن پنجم اشاره دوره‌یی که مورد مطالعه ماست از حیث تکامل علوم و ظهور علمای بزرگ مهمترین دوره اسلامی است. در این قرن بزرگترین علمای دوره اسلامی در هریک از شعب علوم عقلی و نقلی ظهور کردند و در حقیقت حاصل زحمات مسلمانان در […]
استعمال خط عربی از وقتی که زبان عربی با سپاهیان عرب بایران نفوذ کرد خط عربی نیز با آن همراه بود. خط عربی بنحوی که در دوره اسلامی معمول بود در زمانی قریب باسلام از دو قوم اخذ شد. نخست از قوم نبطی در جانب حوران و دوم از سریانیان از طریق حیره (نزدیک کوفه). […]
۲- وضع عمومی سایر لهجات ایرانی تا آغاز ادبیات فارسی لهجات محلی اشاره همچنانکه لهجه و خط پهلوی با حمله عرب از میان نرفت ببقاء سایر لهجات ایرانی هم بر اثر غلبه اسلام آسیبی وارد نیامد و حتی باید گفت تمام این لهجات با قوّت دیرین خود باقی ماندند و بسیر و تکامل تدریجی […]
علوم عقلی در ایران پیش از اسلام علوم یونانی و اسکندرانی با پیشرفت خود در مشرق اندک‌اندک بداخله اراضی اصلی ایرانی، راه جست و در شهرهایی مانند سلوکیه و تیسفون و گندیشاپور و ریواردشیر و برخی از بلاد شرقی مراکز علمی مهم و جدیدی بوجود آورد. این نکته را فراموش نمیکنیم که ایرانیان تا […]
